Zwangerschaps ABC
Inhoudsopgave
Aambeien
Aambeien zijn spataderen bij de anus, soms van binnen, meestal aan de buitenkant. Je kunt kleine of grote uitstulpingen voelen, jeuk en pijn. Er kan tijdens de ontlasting wat bloed meekomen. Aambeien worden veroorzaakt doordat de bloedvatwanden verslappen onder invloed van het hormoon progesteron en door te hard persen op de ontlasting wanneer je last hebt van verstopping.
Probeer te zorgen voor soepele ontlasting (kopje “verstopping”) en pers niet te hard mee. Er zijn verschillende aambeienzalven verkrijgbaar bij drogist en apotheek. Uit ervaring blijkt Curanol zalf icm de curanol tabletten goed werken voor veel zwangeren. De producten zijn te verkrijgen bij de apotheken, zonder recept en zijn geheel veilig in de zwangerschap en de borstvoedingsperiode. Ook verkrijgbaar op www.curanol.nl
Afscheiding
De afscheiding tijdens de zwangerschap is anders en vaak meer dan voorheen. Dit is heel normaal en kan geen kwaad. Er wordt meer slijm geproduceerd en de doorbloeding van de vagina is beter. Onder invloed van de hormonen is de zuurgraad veranderd. Je bent daardoor wel gevoeliger voor (schimmel) infecties, zoals een candida infectie. Eigenlijk is de enige tip om net als anders je vagina goed schoon te houden (niet met zeep, uitwendig gebruik van Lactacyd mag wel) en katoenen ondergoed te dragen. Ga niet overdadig wassen, hierdoor kan het alleen maar verergeren.
Heb je last van jeuk, korrelige afscheiding, branderig gevoel bij het plassen en/of roodheid van je vagina of ruikt het erg vies, ga dan langs de huisarts. Misschien heb je een infectie. Dit kan snel verholpen worden door een zalf of vaginale zetpillen. Dit is veilig in de zwangerschap. Het is van belang om de infectie te behandelen voordat je gaat bevallen, anders kun je het overgeven aan de baby tijdens de bevalling.
Wees extra alert op een (schimmel)infectie wanneer je voor de zwangerschap ook al regelmatig last ervan had, je antibiotica gebruikt (hebt) of wanneer je veel stress hebt.
Autogordel
De autogordel kun je het beste als volgt dragen: de schouderband boven je buik en de heupband onder je buik over je bekken. Ondanks dat de gordel over je buik zit, is ons advies de gordel altijd te dragen. Een ongeval en het letsel wat je hierbij op kan lopen is slechter voor jou en de baby dan wanneer je een keer de gordel in je buik zou krijgen bij een noodstop of ongeval. De baby zit goed beschermd in de baarmoeder door middel van het vruchtwater. Mocht dit een keer voorkomen in de zwangerschap neem dan contact met ons op bij ongerustheid of pijnklachten.
Bandenpijn
Je baarmoeder is met banden aan je bekken verbonden. Doordat je baarmoeder groeit rekken deze banden verder uit. Dit veroorzaakt steken aan de zijkant van je buik richting de liezen. Sommige vrouwen schrikken van deze pijn, maar het is volkomen normaal. De pijn verdwijnt weer als je baarmoeder aan de nieuwe situatie gewend is. Je kunt er niet veel aan doen behalve proberen geen rare (schuine) bewegingen te maken en te ontspannen als je er last van hebt. Het toepassen van warmte (warme kruik of douche) kan verlichting van de klachten geven.
Bekken- & (lage) rugpijn
Bekkenpijn is pijn die veroorzaakt wordt rondom het bekken, omdat deze tijdens je zwangerschap door de hormonen uit balans kan raken. De gewrichten van je bekken worden weker, zodat tijdens de bevalling je kindje makkelijker door het baringskanaal kan. Sommige vrouwen hebben nergens last van en de ander juist heel veel. De klachten wisselen per persoon qua ernst en plek van de pijn. De klachten van uit je bekken of lage rug, kunnen soms een uitstralende pijn geven naar je bil en bovenbeen.
Het is van belang om niet de klachten te ontzien en alleen maar rust te nemen, hierdoor kan het juist verergeren. Wissel regelmatig van houding en belast het bekken zo symmetrisch mogelijk. Dus geen schuine bewegingen.
Enkele algemene tips:
- Probeer bij opstaan en gaan zitten dit vanuit beide benen te doen. Dus de kracht op beide benen verdeeld. Ook met aantrekken van bijv. broek of sokken kun je beter zitten en je broek pas ophijsen als je op beide benen staat.
- Wanneer je zit probeer dan je benen iets uit elkaar te zetten en je voeten iets naar buiten te draaien. Niet met je benen over elkaar zitten en een goede steun in je rug.
- Wanneer je staat moet je proberen je gewicht te verdelen op beide benen en laat je tenen iets naar buiten wijzen.
- Probeer bukken en tillen zo veel mogelijk te vermijden. Wanneer dit niet lukt, zorg er dan voor dat je niet iets schuin tilt, zoals 1 boodschappentas. Verdeel dit in twee gelijke lichtere tassen. En hou bij het tillen je rug recht.
Wanneer je veel klachten houdt van bekken of lage rugpijn en dit je in het dagelijks leven belemmert, kun je zonder verwijzing bij een bekkenfysiotherapeut terecht. Hiervoor kun je terecht bij: www.weedavandenberg.nl. Ook als je voor je zwangerschap al bij een fysiotherapeut hebt gelopen vanwege rug of bekkenklachten, neem dan vroeg in de zwangerschap contact op met de fysiotherapie en bespreek wat voor jou de beste aanpak is om klachten zoveel mogelijk te voorkomen.
Bloedarmoede
De verschijnselen van bloedarmoede (anemie) zijn bleek zien, duizeligheid, vermoeidheid of een slap gevoel. Omdat bloedarmoede vaak voorkomt en je ook een verhoogde kans hebt op bloedarmoede tijdens de zwangerschap wordt je regelmatig door ons hierop gecontroleerd (tijdens de eerste controle, rond 30 weken en op indicatie). Je krijgt van ons een labformulier mee om bloed af te nemen bij de prikdienst van het van Weel Bethesda of de STAR. Is het ijzergehalte echt te laag dan zal je staaltabletten voorgeschreven krijgen. Beter is het om dit voor te zijn en goed op je voeding letten en eventueel Floradix kruidenelixer te gebruiken of gentle iron tabletten te slikken (verkrijgbaar bij drogist en apotheek).
Het eten ijzerrijke voeding kan de kans op bloedarmoede verkleinen. Kies daarom voor voedingsmiddelen die veel ijzer bevatten zoals bruinbrood, volkorenbrood, roggebrood, muesli, volkorenmacaroni, zilvervliesrijst, volkorenbeschuit, alle soorten vlees, vis en kip, eieren, vleeswaren, aardappelen, alle soorten peulvruchten, alle soorten groente (vooral groen), noten en appelstroop. Het beste is om de genoemde producten in te nemen met sinaasappelsap of fruitsap. Sinaasappelsap en fruitsap bevatten namelijk veel vitamine C. IJzer wordt in combinatie met vitamine C beter opgenomen.
Bloedneus
Veel vrouwen hebben last van bloedneuzen tijdens hun zwangerschap. Dit heeft te maken met twee factoren. Als eerste komt dit door het hormoon progesteron. Door dit hormoon worden je bloedvaten wat dunner en slapper. De tweede factor die meespeelt, is het feit dat je gedurende de zwangerschap meer bloed in je lichaam hebt. Je hoeft niet per se te niezen of je neus te snuiten, een bloedneus kan heel spontaan komen. Het is onschuldig, maar wel bijzonder lastig. Wanneer je een bloedneus hebt, snuit dan een keer goed je neus en knijp daarna je neus net onder het botje aan de bovenkant dicht voor een paar minuten. Blijf rechtop en rustig zitten en hou niet je hoofd naar achteren of naar voren. Kijk na een paar minuten of het gestopt is, knijp anders langer je neus dicht. Soms kan het iets langer duren dan wanneer je niet zwanger bent.
Bloedend tandvlees
In je zwangerschap moet je extra goed voor je tanden zorgen. Je speeksel bevat nu meer zuren en tast het tandglazuur aan. Bovendien kun je door de verslapping en verhoogde doorbloeding van het weefsel eerder last van bloedend tandvlees hebben. Hier is niets aan te doen behalve extra goed letten op de mondhygiëne, dus goed poetsen en/of flossen. Poets niet met een te harde borstel of met veel kracht. Soms kan het voorkomen dat er een tand iets losser zitten.
Heb je veel last van je tanden of tandvlees dan kun je extra advies vragen of een controle laten doen bij de tandarts/ mondhygiënist. Meldt ook hier dat je zwanger bent. Mocht er een behandeling uitgevoerd worden bij de tandarts dan kan plaatselijke verdoving geen kwaad.
Bloedverlies (vaginaal)
Veel zwangeren hebben in het begin van de zwangerschap wel eens last van bloedverlies. Dit betekent niet meteen dat er een miskraam zal optreden. Vaak is een bloeding het gevolg van een betere doorbloeding van de baarmoedermond. Zoals ook je tandvlees of je neus sneller bloed, zo bloed ook je baarmoedermond sneller. Meestal zie je bloedverlies dan ook ontstaan na hard hoesten, niezen, harde ontlasting of vrijen. In dit soort gevallen gaat het dan om wat druppels rood of bruinig bloedverlies. Vaak neemt dit bloedverlies ook snel weer af. Een andere reden kan de innesteling van het vruchtje zijn, hierbij komt soms een klein beetje bloed vrij. Let erop dat je soms ook een beetje bloed kan verliezen als je last hebt van aambeien. Dit komt dan niet uit je vagina, kijk altijd goed waar het bloed precies vandaan komt.
Als je (een beetje) bloed verliest en hierdoor ongerust bent kun je natuurlijk altijd bellen. Wanneer je vaginaal bloed verliest in de tweede helft van je zwangerschap, neem dan altijd even contact op met ons.
Borsten
Tijdens je zwangerschap worden je borsten ongeveer 10% groter en zullen er veel veranderingen optreden. De volgende borstveranderingen zijn normaal:
- De borsten voelen voller en zijn gevoeliger, omdat zwangerschapshormonen de borsten klaarmaken voor de borstvoeding. Melkklieren en melkkanaaltjes gaan zich ontwikkelen en uitbreiden. Ook het vetweefsel in de borsten neemt toe. Dat vetweefsel beschermt de melkklieren en -kanaaltjes.
- De areola (de donkere cirkel rond de tepel) wordt donkerder van kleur en wordt groter, zodat de baby hem makkelijker kan vinden.
- De montgommeryklieren worden groter en worden zichtbaar als hobbeltjes op de areola. Deze klieren maken vloeistof aan die de tepels en de areola schoonmaken en zacht houden. Deze smeervloeistof ruikt naar vruchtwater (de vloeistof die het embryo in de baarmoeder omringt) zodat de baby zich tot deze geur aangetrokken voelt. Pasgeboren baby`s kunnen zeer goed ruiken.
- De bloedvaten in de borsten zijn gemakkelijker zichtbaar door je huid heen. De huid rekt uit als de borst groter wordt. Ook de bloedtoevoer naar de borsten neemt toe. Moedermelk wordt immers uit het bloed gemaakt.
- Tijdens de zwangerschap kunnen de borsten gaan lekken. Maar ook als de borsten niet lekken, wordt er toch colostrum (de eerste moedermelk) aangemaakt na de geboorte. Colostrum is dik en geel van kleur en rijk aan voedingstoffen en afweerstoffen. Een soort van eerste inenting voor je baby via de moedermelk.
- Wanneer je vier maanden zwanger bent, zijn de borsten al in staat om de baby te voeden, in het geval de baby te vroeg geboren zou worden.
Mocht je last krijgen een rode, harde, pijnlijke plek in je borst(en) laat dit dan altijd weten aan ons. Dit zou te maken kunnen hebben met een ontsteking van een melkklier. Wanneer je borsten zoveel groeien dat je eigen bh’s niet meer lekker zitten of de beugels in de zijkant van je borst prikken, kies er dan voor om een bh te dragen zonder beugels of alvast een voedings-bh aan te schaffen.
Carpale-Tunnel-Syndroom (CTS)
Het carpale tunnel syndroom ontstaat door een beknelde zenuw ter plaatse van de pols. Deze zenuw loopt van de onderarm naar de handpalm via een soort tunneltje. De beknelling van de zenuw ontstaat door een zwelling van bindweefsel of vocht vasthouden in de handen. Hierdoor neemt de druk in de tunnel toe en veroorzaakt dit klachten als bijvoorbeeld:
- Tintelingen (vaak duim en wijsvinger) en pijn in de hand;
- Neiging tot het wapperen van handen;
- Een verminderd gevoel in vingers;
- Gevoel van krachtverlies;
- Onhandigheid met de pijnlijke hand/arm;
- Soms is er sprake van pijn in de gehele arm.
De klachten verdwijnen weer na de zwangerschap. Soms kan een spalk (voor ‘s nachts) helpen om je handen in een positie te houden waardoor de zenuw meer ruimte krijgt en de klachten kunnen wegtrekken. Deze spalken zijn te krijgen bij de apotheek. Je kan ook eerst proberen of polsbeschermers, die je gebruikt bij rolschaatsen, iets verlichting geven.
Diarree
De reden dat je tijdens de zwangerschap last kunt krijgen van diarree, is omdat de darmen zwaar onder druk komen te staan. De baarmoeder groeit en de darmen worden naar de zij- en bovenkant gedrukt. Soms kan het zo zijn dat je diarree krijgt nadat je iets gegeten hebt wat niet goed valt. Je darmen zijn gevoeliger en je weerstand is verlaagd door de zwangerschap.
Om de diarree tegen verhelpen heb je geen sterke medicijnen of iets dergelijks nodig. Het is alleen belangrijk dat je ervoor zorgt dat je niet te veel vocht verliest. En dat kun je het beste doen door natuurlijk veel te drinken, maar ook door te eten.
Een aantal tips zijn:
- Probeer twee tot drie liter vocht (liefst water) per dag te drinken en verdeel het goed over de dag.
- Vezelrijk voedsel zoals groente, fruit en volkorenproducten. In tegenstelling tot de adviezen van vroeger, zoals witbrood. Extra vezels nemen juist meer vocht op en dikken de ontlasting dus juist in.
- ORS gebruiken bij diarree meer dan 2 dagen, zodat verloren vocht, zouten en suikers weer aangevuld worden. (verkrijgbaar bij drogist of apotheek). Heb je geen ORS beschikbaar, kies dan voor een sportdrankje, hier zitten ook vaak extra elektrolyten toegevoegd.
- Vermijd vruchtensappen.
- Gebruik geen diarree remmers, deze mogen niet gebruikt worden in de zwangerschap. Norit (actieve kool) mag wel worden gebruikt.
Diarree en buikklachten kunnen vaker voorkomen in de zwangerschap. Wanneer het echter langer aanhoudt dan 3 dagen of je ook last van andere klachten krijgt, neem dan contact met ons op. Doe dit ook wanneer de diarree gepaard gaat met koorts (boven 39 C) of wanneer je bloed verliest bij de diarree.
Duizeligheid
Licht in je hoofd of duizelig zijn komt bij veel zwangere vrouwen voor. Er zijn verschillende oorzaken van duizeligheid. Vertel anderen (familie, vrienden en bijvoorbeeld collega’s) dat je duizelig bent zodat zij weten wat ze moeten doen als je flauwvalt. Een zwangere vrouw moet nooit op haar rug gelegd worden als ze flauwgevallen is. Mocht je flauwvallen dan kan dit totaal geen kwaad voor je kind. Het is van belang dat je op tijd gaat zitten of op je linkerzij gaat liggen als je het aan voelt komen, zo kun je niet vallen en jezelf bezeren.
Oorzaken duizeligheid kunnen zijn:
- Lage bloeddruk
Tijdens je zwangerschap, kun je last hebben van plotselinge bloeddrukdalingen. Dit zorgt ervoor dat je duizelig wordt. Als je duizelig bent, eet of drink dan iets zouts, bijvoorbeeld een zout dropje of een kopje bouillon. Deze bloeddrukdalingen komen vooral in de eerste helft van je zwangerschap het meeste voor. - Bemoeilijkte terugstroming van het bloed uit het onderlichaam
Door de druk van de baarmoeder op je organen en je benen, kan het bloed moeilijker terugstromen. Vooral in de tweede helft van de zwangerschap. Sta niet te lang stil en beweeg voldoende. Leg je benen omhoog als je zit. Ook kun je het voeteinde van je bed verhogen. Vooral wanneer je langere tijd op je rug ligt, drukt je baarmoeder een dikke ader dicht die langs je ruggengraat loopt. Hierdoor kun je duizelig en naar worden, dit is een veiligheidsmechanisme van je lichaam om jou zo te alarmeren. Doordat je niet lekker wordt, ga je een andere houding zoeken. Je kunt het beste op je linkerzij gaan liggen en gewoon rustig doorademen. - Lage bloedsuikers
Als je zwanger bent, moet je regelmatiger en vaker eten. Als je dit niet doet, kun je te lage bloedsuikers krijgen. Eet kleine, voedzame porties verspreid over de dag. - Vermoeidheid
Soms kun je minder hebben wanneer je niet goed slaapt of aan te weinig rust toekomt. Probeer voldoende rust in te bouwen voor jezelf. Vaak schiet het op tijd eten ook er tussen door wanneer je druk bent. Zorg goed voor jezelf. - Bloedarmoede
Ben je vaak duizelig en heeft het niets met het bovenstaande te maken, dan kan het zijn dat je bloedarmoede hebt. Geef dit bij ons aan, dan kunnen we je hierop controleren.
Emoties
Naast dat je tijdens jouw zwangerschap lichamelijk verandert, zal ook jouw geestelijke gesteldheid veranderen. De gedachte dat je nu zwanger bent, laat je zeker in het begin, niet los. Het is normaal dat je er vaak mee bezig bent. Je kunt gevoeliger en prikkelbaarder zijn dan je van jezelf gewend bent.
Vaak verandert in de loop van de zwangerschap jouw gedachtewereld. Dit komt niet alleen doordat je nu iets anders in het leven staat. Jouw emoties kunnen door invloed van de hormonen sterk veranderen. Je kunt op bepaalde situaties of gebeurtenissen anders reageren dan men van je gewend zou zijn. Verschillende emoties kunnen elkaar in een rap tempo opvolgen. Dit is vaak allemaal te wijten aan een veranderende hormoonhuishouding. Het kan onprettig zijn, te merken dat je verandert zonder dat je daar grip op hebt.
Op het ene moment voel je je letterlijk “in blijde verwachting” en trots, het volgende moment kun je je heel onzeker voelen en kan de twijfel toeslaan. Vooral in de eerste paar maanden van de zwangerschap, wanneer jouw buik nog niet echt een ronding vertoont, kun je soms erg onzeker zijn. Je ziet niets en wanneer je ook helemaal niets voelt: je bent niet moe, ziek, zwak of misselijk, kun je je vertwijfeld afvragen: Is dit nu zwanger zijn en gaat het wel goed?
Je kunt ook heftiger op situaties reageren, omdat je je door de zwangerschap je lichamelijk niet op-en-top voelt. Lichamelijke ongemakken kunnen je extra prikkelbaar maken. Om alle emoties enigszins zoveel mogelijk de baas proberen te blijven, is het belangrijk dat je goed voor jezelf zorgt. En nog beter: laten zorgen. Je mag je best zo nu en dan eens laten verwennen. Zorg op zijn tijd niet alleen voor lichamelijke, maar ook voor geestelijke rust. Gun jezelf de tijd om je op de komst van jouw kindje voor te bereiden. Ook wanneer dit niet je eerste kind is.
Wanneer je het gevoel hebt dat je je emoties niet de baas kunt en er hinder van ondervindt, bespreek dit dan met je partner, familie of vriendin. Mocht je dit liever niet doen, dan mag je het ook altijd met ons bespreken. Wij kunnen je helpen om je ongerustheid, angst, vragen en onzekerheden een plekje te geven, door ze te bespreken met je en antwoorden te kunnen geven op alles wat je bezighoudt.
Gewichtstoename
Je gewicht tijdens je zwangerschap op een gezond niveau houden kan moeilijk zijn. Het is immers heel verleidelijk om voor twee te gaan eten. En aankomen hoort nu eenmaal bij een zwangerschap. De ene vrouw kweekt wat meer kilootjes dan de andere. Je hoeft niet te eten voor twee, juist niet. Je lichaam heeft voldoende aan een boterham of een stuk fruit extra per dag. Probeer altijd een gezond voedingspatroon aan te houden en gevarieerd te eten.
Je wordt vanzelf zwaarder tijdens de zwangerschap. Je buik groeit, je borsten groeien en je krijgt hier en daar vetkussentjes. Op je billen, heupen en bovenarmen. Dat klinkt niet heel rooskleurig, maar je lichaam maakt vetreserves aan voor als je na de bevalling borstvoeding gaat geven. Het is dus geen overbodige luxe. De ene vrouw zal meer aankomen dan de andere. Maar gemiddeld komt een zwangere vrouw ongeveer 12-15 kilo aan. Na de bevalling verliest ze ongeveer 5 kilo en in de kraamperiode verliest ze nog eens 4 kilo. De kilo’s die dan nog overblijven zijn vetreserves voor de periode dat je borstvoeding geeft, gemiddeld zo’n 2 kilo, maar dat varieert van vrouw tot vrouw.
Er is geen duidelijk verband tussen jouw gewichtstoename en de groei van jouw kindje. Dus maak je geen zorgen als je niet voldoende of weinig aankomt. Wij controleren de groei van je buik en daarmee van je kind.
Wanneer je veel aankomt zullen wij dit met je bespreken. Eerst kijken we samen naar je voedingpatroon. Wanneer het blijkt dat dit niet het probleem is en je de volgende controle weer veel aangekomen bent, kunnen we er voor kiezen om extra onderzoek in te zetten.
Het is zeker afgeraden om tijdens je zwangerschap te lijnen. Je lichaam kan dan vetreserves gaan aanspreken waarbij afvalstoffen vrijkomen die niet goed zijn voor je baby. Het is echter wel belangrijk om tijdens je zwangerschap te blijven bewegen. Ook al zit de dikke buik je soms in de weg, er zijn toch nog heel veel sporten mogelijk.
Als je na de bevalling borstvoeding gaat en kunt geven, helpt dat vaak mee om de extra kilo’s kwijt te raken. Het geven van borstvoeding kost je ongeveer 500 kcal per dag! Ga nog steeds niet lijnen, want wederom geldt: de afvalstoffen uit de vetreserves komen dan vrij en bereiken via de borstvoeding jouw kindje. Begin niet eerder met lijnen voor je gestopt bent met het geven van borstvoeding.
Haargroei
Door je zwangerschap en de hierbij komende hormonen is je huid veel beter doorbloed. Iedere vrouw heeft haargroei over het gehele lichaam, alleen is dit normaal heel weinig of licht van kleur. Door de goede doorbloeding worden de haarzakjes extra gestimuleerd en kan het haar beter en meer gaan groeien. Hierdoor kun je meer haargroei krijgen over je lichaam. Vooral op je buik, benen, armen en op je borsten. Dit is geheel onschuldig en gaat na de bevalling gewoon weer weg. Wanneer je het weg gaat scheren, kan het zijn dat de haren dikker en donkerder terugkomen en dat je er langer last van hebt na de zwangerschap. Vrouwen met donker haar of een getinte huidskleur kunnen meer last hebben van haargroei, doordat zij meer pigment hebben.
Haar verven/permanenten
Hoewel de stoffen in haarverf erg chemisch zijn, gaat men ervan uit dat er maar weinig verf door het lichaam wordt opgenomen. Er zijn geen schadelijke effecten bekend van het verven van je haar tijdens de zwangerschap. Het kan wel zijn dat je haar is veranderd onder invloed van de zwangerschapshormonen, misschien wat voller is geworden of juist brozer en misschien anders reageert op verf of permanent.
Harde buiken
In de tweede helft van je zwangerschap begint je baarmoeder te oefenen voor de bevalling. De spieren van je baarmoeder trekken zo nu en dan even samen en bereiden zich zo voor op de weeën. Tijdens deze oefenweeën voelt je buik strak en hard aan. Daarom worden deze samentrekkingen ook wel ‘harde buiken’ genoemd. De eerste samentrekkingen doen zich al voor in de vierde maand van je zwangerschap. Je baarmoeder wordt dan opgerekt, zodat hij groot genoeg blijft voor de groeiende baby. De meeste vrouwen merken weinig tot niets van.
Tijdens de zesde maand kun je voor het eerst een echte harde buik krijgen. Wanneer je als eerder een keer bent bevallen, kan dit ook al eerder voorkomen. De spieren van je baarmoeder trekken dan korte tijd samen, alsof je kramp hebt. Dit doet geen pijn, maar het voelt ook niet erg prettig. Het begint boven aan je buik en trekt dan langzaam, als een korte golf naar beneden. Na enige tijd voel je dat je baarmoeder zich weer ontspant.
Je kunt je eerste oefenweeën goed voelen, wanneer je tijdens een samentrekking je hand op je buik legt. Onder je hand wordt je baarmoeder dan zo hard als een voetbal. Later herken je het gevoel steeds beter. Je zult merken dat je later in je zwangerschap ook steeds vaker harde buiken krijgt.
Tijdens een harde buik blijven je baarmoederspieren gemiddeld dertig seconden gespannen. In de laatste weken van je zwangerschap kan het echter wat langer duren, voordat je buik zich weer ontspant. Soms blijven je spieren dan wel een paar minuten achter elkaar gespannen.
De oefenweeën die je vanaf de 32ste zwangerschapsweek zou kunnen waarnemen, worden ook wel indalingsweeën genoemd. Deze weeën zorgen er dan ook voor dat je baby met zijn hoofdje helemaal onder in je baarmoeder, in je bekken komt te liggen, zodat het klaarligt voor de geboorte. Tijdens de indalingsweeën voel je soms, behalve de golvende beweging van je spieren, een pijnlijk, trekkend of stekend gevoel in je onderbuik of vagina.
Voorweeën komen veel minder regelmatig dan echte weeën. Bovendien zit er veel meer tijd tussen twee harde buiken. Ook duurt een ontsluitingswee rond de 60 seconden en kunnen oefenweeën soms minutenlang aanhouden of nazeuren. Zolang de weeën dus onregelmatig komen, met grote tussenpozen, zijn het waarschijnlijk nog oefenweeën en geen ontsluitingsweeën. Twijfel je hierover en merk je dat de oefenweeën sneller achter elkaar komen of pijnlijker worden, neem dan contact met ons op.
Je baby heeft overigens geen last van de samentrekkingen van je baarmoeder. Ze voelen voor hem of haar ongeveer als een omhelzing. Je spieren trekken ruim om je kindje samen, waardoor er nog genoeg ruimte overblijft. Je baby komt dus ook niet klem te zitten en de bewegingen van je spieren doen geen pijn.
De eerste harde buiken lijken vanzelf te ontstaan. Het zijn dan ook reflexen van je baarmoederspieren. Later kun je ontdekken dat ze soms ook ontstaan in reactie op een bepaalde gebeurtenis. Zo kun je een harde buik krijgen, omdat je baby tegen de baarmoederwand schopt, wanneer je een volle blaas hebt, wanneer iemand je buik aanraakt, wanneer je je te druk maakt (stress) of wanneer je te actief bent (geweest). Je lichaam laat je zo weten dat je het rustiger aan moet doen. Luister dus altijd goed naar je lichaam.
Hartkloppingen
Het hart moet in de zwangerschap bijna 40% extra bloed rondpompen. De hartslag wordt ook hoger en het hart is iets vergroot. Als je zwanger bent, komen extra hartslagen vaker voor.
Vooral rond de 30-34 weken zwangerschap wordt het hart extra zwaar belast. Dit kan je lichaam goed aan. Veel vrouwen hebben bij de minste inspanning last van hartkloppingen. Dit kan een angstig gevoel geven, maar probeer niet in paniek te raken. Er is niets mis met je hart. Gecombineerd met de hartkloppingen voelen veel vrouwen zich ook kortademig. Hierdoor kan ook de paniek toeslaan. Probeer dit echt te voorkomen. Ga even rustig zitten en probeer zo normaal mogelijk te ademen, dan zakt het vrij snel weer. Ga vooral niet heel diep ademen, want dan loop je het risico te gaan hyperventileren. Heb je toch de neiging om te hyperventileren. Hou dan beide handen voor je mond en neus, als een kommetje, en adem rustig in en uit. Niet te diep ademen, maar oppervlakkig. Of probeer je op iets ander te focussen dan je ademhaling.
Hoofdpijn
Hoofdpijn tijdens de zwangerschap is een veelvoorkomende klacht, vooral aan het begin en eind van de zwangerschap. Iemand die voor de zwangerschap al bekend was met vaak hoofdpijn, kan er in de zwangerschap meer last van hebben.
Hoofdpijn aan het begin van de zwangerschap kan worden veroorzaakt door de sterke stijging van hormonen en de toename van het bloed in het lichaam door de zwangerschap. Deze hoofdpijn kan worden verergerd of versterkt door spanningen.
Hoofdpijn aan het eind van de zwangerschap kan te maken hebben met een verkeerde houding en vermoeidheid door het extra gewicht. Ook kan het een symptoom zijn van (beginnende) zwangerschapsvergiftiging. Andere mogelijke oorzaken kunnen zijn te weinig slaap/rust, verkoudheid, allergieën, vermoeide ogen, depressie, honger en te weinig drinken.
Tips bij hoofdpijn:
- Drink voldoende. Minimaal 2 liter per dag. Koffie en (zwarte)thee met mate;
- Rook niet tijdens de zwangerschap;
- Eet op tijd en sla geen maaltijden over. Hoofdpijn kan veroorzaakt worden door een te laag bloedsuikerspiegel;
- Let goed op je lichaamshouding, een slechte lichaamshouding kan spanning rond de hoofd- en nekspieren creëren;
- Neem voldoende (nacht)rust. Het is belangrijk om genoeg rust te krijgen tijdens de zwangerschap, soms leidt vermoeidheid tot hoofdpijn;
- Lichaamsbeweging;
- Vermijd stress;
- Frisse lucht en goede ventilatie.
Probeer bij hoofdpijn eerst zelf te kijken wat helpt om het te laten zakken, zoals rust nemen, eten en drinken. Je mag paracetamol nemen zonder toevoegingen (dit is volledig veilig in de zwangerschap). Wanneer de hoofdpijn niet zakt en je klachten hebt bij het zien (vlekken, sterretjes of wazig zien), vocht vasthouden of je niet lekker voelen, neem dan contact met ons op.
Hormonen
De meeste hormonen die tijdens je zwangerschap vrijkomen, zitten ook in je lichaam als je niet zwanger bent. Tijdens je zwangerschap worden sommige hormonen ineens in veel grotere hoeveelheden geproduceerd.
In de eerste 16 weken is dit vooral het hormoon hCG. Drie of vier dagen voordat je ongesteld zou moeten worden, begint je lichaam het zwangerschapshormoon hCG aan te maken. De afkorting hCG staat voor humaan choriongonadotrofine. Zodra het embryo zich in je baarmoeder heeft ingenesteld, komt dit hormoon vrij. De eerste vier maanden speelt hCG een belangrijke rol. Het beschermt je prille zwangerschap en zorgt ervoor dat het embryo zich probleemloos kan ontwikkelen.
Vanaf het uitblijven van je ongesteld, kun je dit hormoon met een zwangerschapstest aantonen in je urine. Het hCG is belangrijk voor je beginnende zwangerschap. Maar het is ook een vervelend hormoon: het zorgt ervoor dat je je in de eerste weken moe en misselijk kunt voelen.
Meestal voel je je na 16 weken weer een stuk beter. De moeheid en misselijkheid zijn vaak voorbij. Dat komt omdat je lichaam minder hCG aanmaakt. In plaats daarvan is het hormoon progesteron nu veel aanwezig. Progesteron is nu de belangrijkste beschermende kracht voor je zwangerschap. Progesteron werkt verslappend en zorgt ervoor dat je baarmoeder zich niet gaat samentrekken. Tegelijk heeft de verslappende werking van progesteron een groot aantal minder prettige zwangerschapskwaaltjes als gevolg. Zo zorgt het er bijvoorbeeld voor dat je vocht gaat vasthouden, dat je last krijgt van een moeilijke stoelgang, aambeien of bloedend tandvlees.
Oestrogenen stimuleren de groei van je baarmoeder en de aanleg van nieuwe bloedvaten. Ook zorgen oestrogenen ervoor dat je melkklieren zich gaan ontwikkelen, zodat je borsten zich kunnen voorbereiden op het geven van borstvoeding. Oestrogenen zijn altijd in je lichaam aanwezig. Tegen het einde van je zwangerschap krijgen oestrogenen de overhand. Daardoor wordt je baarmoeder langzaam steeds gevoeliger voor prikkels. Ook gaat je baarmoeder door de oestrogenen meer samentrekken. De bevalling komt dan steeds dichterbij.
Hoe je lichaam gaat reageren op al deze hormonen, is niet te voorspellen. Iedere vrouw reageert weer op haar eigen manier. En ook jouw lichaam reageert iedere keer weer anders: bij een volgende zwangerschap kun je je heel anders voelen dan bij de vorige. En last krijgen van hele andere zwangerschapsverschijnselen.
Incontinentie
Er zijn verschillende vormen van incontinentie. Stressincontinentie is het verlies van urine tijdens hoesten, niezen, lachen of tillen. Deze vorm van incontinentie komt het vaakst voor in de zwangerschap of na de bevalling.
Ook kan er sprake zijn van een overactieve blaas als je de plas niet kunt ophouden als je voelt dat je moet. Er is dus geen sprake van een verhoogde druk door hoesten of lachen. Je kunt het niet ophouden. Het wordt veroorzaakt door een overprikkelde blaaswand. Bij de minste of geringste vulling van de blaas treedt er een plasreflex op. Een overactieve blaas kan worden veroorzaakt door een te gespannen bekkenbodem en door veelvuldig persen tijdens het plassen.
Het is een kwaal die regelmatig voorkomt tijdens de zwangerschap en/of na de bevalling. Het wordt veroorzaakt door de verslapping en toegenomen druk op je bekkenbodemspieren. Gelukkig kan er veel aan gedaan worden. Incontinentie zijn vaak te verhelpen door bekkenbodem therapie. De bekkenbodemtherapeut is in deze gevallen van incontinentie ook de eerst aangewezen specialist om te bezoeken. Een verwijzing naar een bekkentherapeut is niet nodig. Je kan contact opnemen met Shannon Welgraaf www.weedavandenberg.nl
Indalen
Wanneer het onderste deel van de baarmoeder weker en groter wordt, zakt het hoofdje van je baby in je bekken. Dit wordt indalen genoemd. Je merkt dit doordat je weer beter kunt ademen, er komt wat meer ruimte in de borstholte vrij.
Eventuele symptomen van brandend maagzuur worden minder of verdwijnen zelfs. De indaling van het hoofdje in het bekken kan ook gepaard gaan met zogenaamde indalingsweeën. Dit zijn korte en onregelmatige samentrekkingen van de baarmoeder. Soms kun je dit ervaren als pijnscheuten in je onderbuik of vagina. Ze gaan vanzelf weer over. Als je voor het eerst in verwachting bent dan kun je dit vaak al merken vanaf de 32-34ste zwangerschapsweek. Ben je al eens eerder bevallen, dan kan het indalen zich wat later voordoen. Het kan zelfs dat je kindje pas indaalt wanneer de bevalling begint.
Jeuk
Tijdens de zwangerschap kunnen verschillende soorten jeuk ontstaan. Vaak is er alleen jeuk op de buik, soms is de jeuk op het hele lichaam aanwezig. Deze jeuk kan worden veroorzaakt door een lichte stuwing van de lever onder invloed van de zwangerschapshormonen. Hierdoor komen bepaalde galstoffen in het bloed terecht, waardoor de jeuk veroorzaakt wordt. Het gebruik van mentholpoeder kan de jeuk verzachten. Wanneer de jeuk onhoudbaar is of in erge mate aanwezig is op je handpalmen en voetzolen, neem dan contact met ons op.
Een andere vorm van jeuk wordt veroorzaakt door talgrijke pukkeltjes. Deze vorm van uitslag komt meestal in de laatste maanden voor. Probeer de huid niet te vet te maken door crèmes of olies.
Nog een andere vorm van jeuk kan ontstaan door de rek op de huid door de groei van je lichaam. Zie ook het kopje Zwangerschapsstriemen.
Kinderziektes
Er is een aantal kinderziektes dat een gevaar vormt voor het ongeboren kind, waaronder rodehond, mazelen, waterpokken en de vijfde ziekte (vlekjesziekten/ parvo B19). Rode hond en mazelen zijn twee ziektes waar je als kind tegen ingeënt wordt, hierdoor ben je beschermd tegen deze ziektes. Wanneer je weet dat je niet ingeënt bent, meld dit dan bij ons. Tijdens het eerste controle gesprek zullen we je vragen of je de waterpokken al gehad hebt, wanneer dit niet zo is dan krijg je extra adviezen van ons. Wanneer je dit gehad hebt, ben je beschermd. Als je als zwangere vrouw veel in contact komt met kinderen tijdens de zwangerschap (bijvoorbeeld vanwege het werk) dan testen we of je beschermd bent door middel van een bloedtest. Weet je al dat je zwanger wil worden dan kun je dit ook voor de zwangerschap laten testen via de huisarts. Bij sommige ziektes (rodehond en mazelen) is het dan nog mogelijk om je voor de zwangerschap te laten vaccineren zodat je bescherming opbouwt.
Wanneer je niet weet of je de vijfde ziekte hebt gehad en je bent zwanger en werkt met kinderen, dan is het verstandig om bij een uitbraak van de vijfde ziekte hiervan direct weg te blijven (wanneer je nog niet voorbij de 20 weken zwangerschap bent) en eerst te testen of je dit gehad hebt.
Kindsbewegingen
Gemiddeld voel je de baby rond de 18-22 weken voor het eerst. Als je al eerder een kind hebt gehad voel je het meestal iets eerder omdat je het gevoel herkent. De meeste vrouwen omschrijven het gevoel als vlinders of kriebels in de buik. In het begin hoef je de baby nog niet dagelijks te voelen.
Vanaf ongeveer 28 weken is het normaal dat je echt schopjes voelt en dat je de kleine ook iedere dag voelt. De meeste baby’s hebben hun drukste periode ‘s morgens net na het opstaan en ‘s avonds voor het naar bed gaan. Ook wanneer jij rustig zit en ontspant, kan je je kind soms beter voelen.
De kracht en hoeveelheid bewegingen die je voelt zijn erg verschillend per vrouw. De een wordt bij wijze van spreken bont en blauw geschopt en zou willen dat de baby iets rustiger werd, terwijl de ander klaagt dat ze de baby zo weinig voelt. Als je zelf druk bent is de baby vaak rustig.
Aan het einde van de zwangerschap worden de bewegingen meestal minder. Je kind krijgt steeds minder ruimte en kan gewoonweg niet meer alle kanten op schoppen. Je moet je kind wel dagelijks een aantal keren voelen. Zelf ken je het ritme van je kind het beste. Als je denkt dat je je kind al een periode niet gevoeld hebt, ga dan even rustig op bed liggen (op je linker zij) en druk een paar keer op de zijkanten van de buik (om de baby wakker te maken). Concentreer je daarna op het aantal bewegingen dat je voelt. Wanneer je een drukke dag heb gehad of je buik gespannen aanvoelt, ga dan eerst in een warm bad of onder een warme douche. Hierdoor kan je baarmoeder beter ontspannen en kun je bewegingen beter voelen. Heb je het idee dat je je kind nog niet voelt of zo weinig dat je je zorgen maakt, neem dan contact met ons op.
Kortademigheid
Veel zwangere vrouwen hebben last van kortademigheid. Dit wordt veroorzaakt door de zwangerschapshormonen waardoor je sneller ademt. In het laatste trimester van je zwangerschap wordt deze kortademigheid vooral veroorzaakt door de vergrote baarmoeder, die tegen je middenrif en longen drukt. Wanneer je kindje in de laatste weken gaat indalen zul je merken dat dit een verlichtend gevoel geeft.
Koorts
Je hebt koorts wanneer je temperatuur boven de 38,5C ligt. De beste manier om je temperatuur te meten is in je anus. Het is belangrijk om je koorts naar beneden te krijgen, omdat dit risico’s kan hebben voor je kind en je zwangerschap. Wanneer je langere tijd koorts hebt, kun je voorweeën krijgen en deze kunnen overgaan in bevallingsweeën wanneer hier niets mee gedaan wordt.
Wanneer je koorts hebt, de volgende tips:
- Blijf voldoende drinken (liefst water), minimaal 2,5 liter per dag, verspreid over de dag.
- Kleed je luchtiger en kruip niet onder de dekens, zo kan je lichaam de warmte niet goed kwijt.
- Neem paracetamol(zonder toevoegingen) 1000mg (2 tabletten). Dit mag maximaal 4 keer per 24 uur (dus 8 tabletten in 24 uur). Mocht je allergisch zijn voor paracetamol, vraag dan om een vervangend middel aan je huisarts, wat mag tijdens de zwangerschap.
Paracetamol (zonder toevoegingen) is veilig te gebruiken tijdens de zwangerschap. Neem geen andere pijnstillers/koortsremmers.
Blijf je ondanks paracetamol gebruik toch koorts houden (meet je temperatuur 2 uur na inname van de paracetamol), neem dan contact met ons op.
Koortslip
Een koortslip (herpes simplex virus) is een virusinfectie van de huid op of nabij je lippen. De klachten beginnen typisch met plaatselijke jeuk en branderigheid van de huid. De huid zwelt op, wordt rood en vervolgens ontstaan kleine blaasjes. Na enkele dagen drogen de blaasjes in tot korstjes. Na ongeveer 10 dagen is de lip weer helemaal genezen. Kenmerkend voor een koortslip is dat hij met enige regelmaat terugkomt. De infectie wordt veroorzaakt door het herpes simplex virus. Het herpesvirus in de koortslip is zeer besmettelijk. Het virus is aanwezig in de blaasjes en de verse korstjes en kan door zoenen of ander lichaamscontact worden overgebracht. Zo kunnen ook het oog, de neus of de geslachtsorganen besmet raken. Wanneer de huid genezen is kan er geen virus meer worden overgedragen.
Het virus houdt zich schuil in de zenuwbanen van de huid, en kan vanuit deze plaats weer toeslaan. Omdat het virus zich steeds weer terugtrekt in dezelfde zenuw, komt de koortslip ook typisch steeds op dezelfde plaats terug. Oorzaken van nieuwe infecties zijn o.a. daling van de weerstand (zwangerschap en bevalling), ziekte (koorts) en verbranding in de zon.
Een koortslip is lastig en pijnlijk, maar is in principe niet gevaarlijk voor jou als zwangere. In de zwangerschap kan het voor de ongeboren baby geen kwaad, maar als de baby geboren is, is een herpes infectie wel zeer gevaarlijk, een kind kan er hersenvliesontsteking van krijgen. Vermijdt daarom zoveel mogelijk lichamelijk contact tussen je baby en iemand die een koortslip heeft. Wanneer je zelf een koortslip hebt tijdens het eerste levensjaar van je kind, zorg dan voor goede (hand)hygiëne voordat je je kind gaat verzorgen, plak het blaasje eventueel af en geef tijdens de besmettelijke periode geen kusjes en kijk uit met knuffelen en de soms ongecontroleerde bewegingen van je kind.
Kuitkrampen
Kramp is vaak het ergste wanneer je in bed ligt. Het komt vaker voor en wordt pijnlijker naarmate je langer zwanger bent. Niemand weet precies waardoor kramp veroorzaakt wordt. Het heeft misschien te maken met een gebrek aan magnesium of calcium (maar dit is nog nooit wetenschappelijk bewezen) en zou aan het einde van de dag verergerd worden door vermoeidheid en een opeenhoping van vocht in de benen. Pijn in je benen (met name de kuiten) veroorzaakt door kramp kun je verzachten door op blote voeten te lopen, door je benen en voeten te rekken en strekken. Het helpt het best om je benen te strekken, je tenen te pakken en deze naar je lichaam toe te trekken. Ook massage kan helpen om de pijn te bestrijden. Het slikken van magnesiumtabletten of gebruik van magnesiumspray (op de huid) kan verlichting geven. Sommige vrouwen hebben baat bij voetenbadjes met epsomzout/magnesiumhoudend zout. Het is echter nooit wetenschappelijk bewezen, maar kan ook geen kwaad in de zwangerschap.
Maagzuur
Maagzuur is een veelvoorkomende klacht tijdens de zwangerschap, vooral tegen het einde. Het wordt veroorzaakt door de verplaatsing van voedsel en maagzuur naar de slokdarm doordat de maag weinig ruimte heeft door de zwangerschap en hierdoor kantelt. Ook verweekt de maagklep door je zwangerschapshormonen en kan soms iets slechter sluiten hierdoor.
Tips bij maagzuurklachten:
- Eet 6 kleine maaltijden per dag in plaats van drie grote.
- Ga niet liggen na het eten.
- Eet vanillevla of drink een beker melk.
- Voorkom drukte tijdens het eten. Neem de tijd.
- Probeer geen hartig, vettig of kruidig voedsel te eten.
- Gebruik minder smaakversterkers.
- Drink minder koffie.
- Eet een pepermuntje of kauwgumpje tegen de smaak.
- Als je het hoofdeinde van je bed een klein beetje hoger kan zetten of een extra kussen erbij, helpt het misschien tijdens het slapen.
- Cola kan soms helpen.
- Drink minder terwijl je eet. Verspreid eten en drinken over de dag.
- Drink geen zure dranken.
- Wanneer deze tips je niet helpen, mag je de volgende medicijnen gebruiken: Rennies, gaviscon, regla pH en wanneer deze middelen niet genoeg helpen kun je antagel gebruiken (alleen bij de apotheek te krijgen, zonder recept). Deze middelen zijn allemaal veilig in de zwangerschap.
- Wanneer bovenstaande medicijnen niet helpen kun je de huisarts contacten. Deze kan in ernstige gevallen tijdelijk een maagbeschermer voorschrijven.
Misselijkheid
Het hormoon wat je lichaam aanmaakt vanaf het begin van je zwangerschap, hCG, is de boosdoener van de misselijkheid. Zonder dit hormoon zou je lichaam de zwangerschap niet in stand kunnen houden. Het hormoon wordt met toenemende mate aangemaakt vanaf de 6e week, bij 12 weken is de piek bereikt en bij 16 weken weer op zijn laagste punt. Vaak zien we dat de klachten na 12 weken afnemen. Een enkele keer komt het voor dat iemand de gehele zwangerschap last blijft houden van misselijkheidsvlagen.
Tips bij misselijkheid:
- Drink en eet meteen iets bij het wakker worden, dus nog voordat je je bed uit komt. Vraag je partner een kopje thee en een beschuitje te brengen. Of zet ’s avonds iets klaar, zoals een cracker, rijstewafel of een krentenbol;
- Eet regelmatig kleine porties. Neem bijvoorbeeld een boterham of fruit tussen de maaltijden door. Een lege maag kan de klachten verergeren;
- Drink voldoende, zeker als je vaak moet overgeven. Probeer kleine (niet te koude) beetjes per keer te drinken. Leg de focus vooral op drinken, eten is minder belangrijk;
- Voldoende rust nemen. Vermoeidheid maakt dat de misselijkheid erger kan worden;
- Vermijd etensluchten, vetrijk voedsel en voedsel waar je misselijker van wordt;
- Eet geen/weinig specerijen en vermijd koffie, zwarte thee en koolzuurhoudende dranken;
- Soms kan het helpen om limoensap te drinken of een limoenpartje uit te bijten;
- Gembercapsules of gemberthee kan soms verlichting geven bij misselijkheid;
- Frisse buitenlucht;
- Acupunctuur;
- Neem absoluut geen Kalesbaskalk/ pimba tegen misselijkheid, dit kan erg gevaarlijk zijn voor je kind door de hoeveelheid lood;
- Blijf je ondanks deze tips veel last houden van misselijkheid en spugen, dan kun je contact opnemen met de huisarts. Deze kan kijken of er medicatie nodig is om de misselijkheid te onderdrukken.
Het is niet erg als je wat afvalt door de misselijkheid. Je kindje pikt de voedingsstoffen die hij of zij nodig heeft wel in. Neem contact op met ons bij:
- Zelfs geen vocht meer binnen kunnen houden (<1liter per 24 uur);
- Wanneer bij veel spugen, je urine zeer donker is gekleurd en strek ruikt, of je minder dan 2x per dag moet plassen;
- Als je meer dan 5% van je gewicht verliest dat je had voor je zwangerschap;
Moeheid
In het begin van de zwangerschap ben je vooral moe door de veranderde hormoonhuishouding. Ook kost het groeien van de baby erg veel energie voor je eigen lichaam, er zijn duizenden celdelingen per dag om je kindje te vormen en te laten groeien. Het beste wat je kunt doen is eraan toe te geven door vroeg naar bed te gaan, in de middag een uurtje te aan liggen, een dag vrij te nemen of leuke (ontspannende) dingen te doen. Extreme vermoeidheid kan ook duiden op een daling van het ijzergehalte (bloedarmoede). Wij controleren daarom het ijzergehalte tijdens de zwangerschap bij 30 weken en zo nodig eerder. Bij een ijzertekort krijg je zo nodig medicijnen voorgeschreven van ons.
Plassen
Hier kun je in het begin en het einde van je zwangerschap last van hebben. In het begin komt het door de hormonen, aan het einde van de zwangerschap drukt de groter geworden baarmoeder op de blaas. Ook hier is niet veel aan te doen. Let wel op, bij pijn in de onderbuik, (soms) branderig gevoel bij het plassen of vaak moeten plassen, maar heel weinig, dan kan het zijn dat je een blaasontsteking hebt. Overleg bij twijfel even met ons of breng even een potje urine langs je huisarts om dit te laten controleren. Wanneer dit het geval is zal je antibiotica voorgeschreven krijgen die veilig is voor de zwangerschap, meldt natuurlijk wel even dat je zwanger bent bij de huisarts of de assistente.
Reizen
Reizen tijdens je zwangerschap kan geen kwaad, als je maar goed naar je lichaam luistert. Wanneer je reist per auto is het belangrijk om regelmatig te stoppen en een stukje te lopen. Neem als je op reis gaat altijd je zwangerschapskaart mee (vraag hierom bij je controle of bel hiervoor onze assistente) ook bij een weekendje weg.
Zie ook de kopjes Vliegen en Autogordel.
Röntgenfoto
Moet er een röntgenonderzoek plaatsvinden in je zwangerschap, vertel dan meteen dat je zwanger bent. Vaak kan de zwangere buik worden afgeschermd d.m.v. een loodschort. Het kind krijgt dan zo min mogelijk straling. Soms is het ook mogelijk het onderzoek uit te stellen tot na de bevalling.
Een MRI-scan kan zonder gevaar voor de baby worden gemaakt.
Sauna
Bij een bezoek aan de sauna stijgt de lichaamstemperatuur. Het is niet duidelijk of dit schadelijk is in de eerste 16 weken van de zwangerschap. Er zijn wel aanwijzingen dat er een iets verhoogde kans is op aangeboren afwijkingen door zo’n temperatuurstijging. Daarom is ons advies om geen sauna te bezoeken in de eerste 16 weken van de zwangerschap.
Als je voor de zwangerschap regelmatig de sauna bezocht, is het geen bezwaar om dit na de 12 weken zwangerschap te doen. Blijf daarbij niet te lang in de sauna zitten. Koorts tijdens de zwangerschap is niet goed, en met de sauna boots je dit na. Ga uit de sauna wanneer je moeite krijgt met ademen of wanneer je erg begint te zweten. Het koude dompelbad is wel af te raden i.v.m. te snelle temperatuurdaling (belasting voor het hart). Een koude douche van onder naar boven is geen probleem.
Ook de infraroodsauna wordt tijdens de gehele zwangerschap afgeraden door de straling die dit afgeeft.
Schadelijke stoffen
Probeer in de zwangerschap contact met de volgende stoffen zo veel mogelijk te vermijden:
- Verf op terpentinebasis;
- Ongediertebestrijdingsmiddelen;
- Chemicaliën.
Van haarverf zijn tot nu toe geen schadelijke effecten bekend. Wel zitten er in blondeermiddelen een lage hoeveelheid schadelijke stoffen, daarom raden we het af om tijdens de eerste 16 weken van de zwangerschap dit te gebruiken.
Slapeloosheid
Veel vrouwen slapen slecht tijdens de laatste maanden van de zwangerschap. Zowel de lichamelijke ongemakken als de zorgen over de bevalling en het ouderschap kunnen hierbij een rol spelen.
Voor de lichamelijke ongemakken kun je een paar dingen doen:
- Gebruik extra kussen voor onder je buik en tussen je benen. Zo vind je makkelijker een comfortabele houding.
- Neem voor je gaat slapen een warm ontspannend bad of warme douche.
- Drink warme melk voor je gaat slapen.
- Neem geen zware maaltijden voor het slapengaan.
- Drink geen/minder koffie, thee of cola na je avondeten.
- Zorg voor voldoende frisse lucht.
- Doe regelmatig aan lichaamsbeweging. Ga buiten een stukje lopen voor het slapen gaan.
- Doe overdag een powernap als je in de nacht niet aan voldoende slaap komt.
Wanneer zorgen of angst een rol spelen voor de slapeloosheid, bespreek deze dan met ons.
Slijmprop
Tijdens de zwangerschap vormt zich een slijmprop in je baarmoedermond. De slijmprop voorkomt infecties van je baarmoeder en je ongeboren baby. De slijmprop zal blijven zitten tot kort voor je bevalling. Als de bevalling er aan staat te komen wordt de baarmoederhals opgerekt en zachter. De slijmprop kan hierdoor loskomen en kan je deze verliezen. Veel vrouwen vinden een snottig hoopje in het ondergoed of in het toilet. De slijmprop is een draadachtige en plakkerige afscheiding. Het kan er in één keer uitkomen, maar het kan ook beetje bij beetje uitkomen waardoor je het niet eens zult opmerken. Soms bevat de slijmprop bruine, roze of rode bloedstreken. Dit is normaal. Je hoeft je daar geen zorgen om te maken of het te laten weten aan ons, tenzij er ook veel helderrood bloed bij vrijkomt.
Het klopt dat de bevalling ergens begint nadat de prop vrijkomt, maar er is geen vast tijdstip waarop de prop vrijkomt en hoelang de bevalling daarna nog op zich zal laten wachten. Sommige vrouwen raken het al vroeg in het derde trimester kwijt, terwijl het bij anderen pas vrijkomt als de bevalling begint. Tussen het verliezen van de slijmprop en de bevalling kunnen dus nog weken zitten.
Spataders
Spataders die in een zwangerschap ontstaan door een verhoogde druk in de aderen, ook het soepeler worden van de aderwanden door de zwangerschapshormonen is hierbij een oorzaak.
Spataders komen vaker voor bij vrouwen die al eerder kinderen hebben gehad. Hoe meer zwangerschappen je hebt gehad, hoe groter de kans is dat je ze krijgt. Ook is familiaire aanleg iets wat zeker meespeelt. Spataders zien eruit als gezwollen uitstekende aderen en komen vaak voor op de benen en soms op je schaamlippen. Ze kunnen kronkelen en gebobbeld zijn en zijn donkerblauw of paars van kleur. Spataders op je schaamlippen zijn geen probleem voor een normale bevalling.
Tips om spataderen zoveel mogelijk te voorkomen of verergering te voorkomen:
- Als je een lange reis maakt, loop dan regelmatig een stukje.
- Als je tv kijkt zorg dan dat je benen hoger liggen. Leg ze bijvoorbeeld op een stoel.
- Bewegen helpt de bloedcirculatie. Door te lopen drukken de spieren het bloed omhoog. Zwemmen, of het lopen in water doet hetzelfde.
- Slaap met je voeten hoger dan het hart, dit zorgt ervoor dat het bloed uit de benen en enkels stroomt. Vooral wanneer je meer vocht gaat vasthouden. Plaats geen kussen onder je benen, maar onder je matras, zo ligt je matras geleidelijk omhoog.
- Het koelen van de spataders kan soms verlichting geven. Bij spataders op je schaamlippen kun je een maandverbandje natmaken en invriezen of een coldpack gebruiken.
Er bestaan kousen die speciaal gemaakt zijn om spataderen te verminderen of voorkomen. De kousen zijn zo geweven dat het een maximale druk op de enkels uitoefent. Hoe verder je naar boven gaat, hoe minder de druk wordt. Deze kousen voorkomen of verminderen opgezwollen enkels en spataderen en zijn volkomen veilig tijdens de zwangerschap.
Sporten
Sporten is gezond en vooral ook tijdens de zwangerschap is het prima om je conditie op peil te houden. Vooral zwemmen of fietsen zijn sporten die je tot het einde kunt doen. Let wel op dat je je niet forceert. Ga niet tot het uiterste en stop direct als je je niet lekker voelt. Nu je lichaam zwaarder wordt en je sneller je evenwicht verliest, zal het sporten anders gaan dan je gewend bent. Let ook goed op je rug en bekken, die zijn nu extra kwetsbaar.
Als je zwangerschap vordert moet je minderen in de duur, frequentie en de intensiteit van de inspanningen. Bouw de activiteit af en stop niet abrupt. Laat je pols niet te veel stijgen. Probeer je hartslag rond de 140-150 per min te houden. En vooral: luister naar je lichaam. Veel harde buiken vooral na het sporten kunnen een teken zijn dat je te intensief bent bezig geweest. Wees voorzichtig met teamsporten en contactsporten waarbij het er wat ruiger aan toe gaat. Een val of harde trap in je buik kan gevaarlijk zijn voor de baby. Sporten als duiken en parachutespringen mag je niet doen.
Overleg met je verloskundige als je twijfelt of de sport die je beoefent gevaarlijk is voor je zwangerschap.
Stemmingswisselingen
De grote hoeveelheden zwangerschapshormonen in je lichaam kunnen vroeg in de zwangerschap een grote invloed hebben op je stemming en emoties. Ze maken je emotioneler als normaal. Misschien soms wel huilerig. Dingen waarover je je normaal niet druk zou maken, kunnen je nu van je stuk brengen of irriteren. Dit kan verergerd worden door stress of angst. Zie ook het kopje Emoties.
Striae (zwangerschapsstriemen)
Zwangerschapsstrepen of striae zijn erfelijk en er is weinig aan te doen. De rode/paarse strepen op de huid worden veroorzaakt doordat het bindweefsel onder de huid niet genoeg mee rekt en gaat scheuren. Striae komt voor op billen, borsten, buik, benen daar waar de huid wordt opgerekt. De striae kan jeuk opleveren. Na de zwangerschap zal de striae niet meer verdwijnen, maar de strepen kleuren wel weer dezelfde kleur als de huid erom heen, hierdoor vallen ze minder op.
Er bestaan veel middelen die zeggen striae te voorkomen, dit is niet altijd het geval. Het kan nooit kwaad om iets te smeren. De massage van de huid is goed voor de doorbloeding en je zult nooit weten of het zonder smeren erger was geweest of dat je het door het smeren voorkomen hebt.
Tintelende handen en/of voeten
Zie kopje Carpale Tunnel Syndroom.
Vaccinaties
De meeste vaccinaties kunnen veilig worden gegeven tijdens de zwangerschap. Je moet jezelf afvragen wat erger is: de vaccinatie tijdens de zwangerschap krijgen of een ernstige ziekte doorstaan. Toedienen van levende vaccins wordt afgeraden tijdens de zwangerschap. Dit zijn bijvoorbeeld gele koorts en de Bof Mazelen Rodehond vaccinatie. Na een van deze vaccinaties is het advies drie maanden te wachten met zwanger worden.
Malaria tijdens de zwangerschap bedreigt zowel moeder als kind. Vooral tegen malaria uit tropische gebieden is optimale bescherming nodig. Door het verminderde afweersysteem van de vrouw krijgen ziekteverwekkers meer kans tijdens de zwangerschap. Malaria tijdens de zwangerschap zorgt voor een grotere kans op een miskraam, vroeggeboorte of zelfs doodgeboren kind. Reizen naar een malariagebied tijdens de zwangerschap raden wij dan ook sterk af. Ook als je zwanger wilt worden en malariatabletten moet slikken, moet je dit bespreken met de arts die de tabletten voorschrijft.
Vliegen
Voor de zwangerschap of je kind is het niet gevaarlijk om te vliegen. Probeer wel af en toe een stukje te lopen of je benen te bewegen. Neem altijd je zwangerschapskaart mee en een vliegverklaring wanneer je na 20 weken zwangerschap gaat vliegen. Deze kunnen wij voor je schrijven tijdens je controle of je kunt even bellen naar onze assistente zodat zij deze klaar kan leggen en je hem bij haar kunt ophalen.
De reden waarom de meeste vliegmaatschappijen zwangere vrouwen niet meer mee willen nemen na 34-36 weken zwangerschap is vooral uit financieel oogpunt: mocht de bevalling eerder op gang komen dan moeten ze een tussenlanding maken en dat kost geld en tijd. Het is per maatschappij verschillend tot welke zwangerschapsduur je mag vliegen, kijk dit altijd even na op hun website en reken daarbij ook de terugvlucht mee.
Verstopping
Harde en moeilijke ontlasting kan het resultaat zijn van de grote hoeveelheid zwangerschapshormoon progesteron, waardoor de darmen minder snel werken en afvalstoffen langzamer door je lichaam verwerkt worden. Kortom, de spijsvertering is vertraagd. Daarbij komt dat je darmen een beetje in de verdrukking komen door de groei van je baarmoeder. Het gebruik van ijzermedicatie kan verstopping verergeren.
Tips bij verstopping:
- Eet vaak vezelrijke voeding; zoals fruit, groente en ontbijtgranen. Denk er wel aan dat teveel vezelrijk voedsel juist een vervelend opgeblazen gevoel of gasvorming kan veroorzaken.
- Drink veel, vruchtensap, melk en water zijn geschikt.
- Eet pruimen of drink pruimensap.
- Regelmatige lichaamsbeweging stimuleert de darmwerking en dit draagt bij aan een makkelijkere stoelgang.
- Roosvicee laxo is een middel dat bij verstopping kan worden gebruikt. In deze vruchtensap zitten vooral pruimen verwerkt.
- Lijnzaad of psylliumvezels eten.
- Wanneer bovenstaande tips niet helpen, bespreek dit dan met ons of de huisarts. Indien nodig kunnen er vezelzakjes worden voorgeschreven.
Vitamines
Vitaminepreparaten hebben geen extra gezondheidswaarde en zijn in principe niet nodig als je gezond en gevarieerd eet en voldoende buiten komt.
Als je in je zwangerschap wel graag multivitaminen wil gebruiken, let er dan goed op dat de preparaten speciaal voor zwangeren zijn. Anderen kunnen namelijk teveel vitamine A bevatten, wat bij overmatige inname schadelijk kan zijn.
Let op of er vitamine D in de multivitamine zit. Voor elke zwanger wordt aangeraden 10mcg vit D per dag te gebruiken gedurende de hele zwangerschap en borstvoedingsperiode. Je kunt de vitamine D ook los kopen bij drogist of apotheek.
Vocht vasthouden (oedeem)
Het is heel normaal om vocht vast te houden tijdens de zwangerschap. Dit kan gemiddeld wel 2 tot 3 liter zijn. Vooral in de laatste maand van de zwangerschap is dit te merken aan bijvoorbeeld opgezwollen handen, voeten en gezicht. Ook met warm weer hou je eerder vocht vast. Vocht vasthouden heeft niets te maken met de voeding. Het is belangrijk om veel te drinken. Het lichaam is namelijk beter in staat om het extra vocht af te voeren wanneer je meer drinkt. Het vasthouden van vocht kan in principe geen kwaad, zolang je bloeddruk echter normaal blijft. Oedeem kan namelijk een teken zijn van een verhoogde bloeddruk.
Tips bij veel vocht vasthouden:
- Drink veel, het liefs water.
- Een kussen onder je voeten en ’s nachts het liefst onder het voeteinde van het matras. Hierdoor bevorder je het terugstromen van het vocht naar de vaten. Hierdoor kan je het beter uitplassen.
- Voor bleekselderij toe aan je eten.
- Gebruik geen vocht afdrijvende medicijnen, ook niet homeopatische.
- Wanneer het erg warm weer is, kan een koud voetenbad verlichting geven.
- Doe op tijd je ringen af. Wanneer het je niet lukt om je ringen af te krijgen, smeer de vingers en ringen in met bijvoorbeeld afwasmiddel of olie. Lukt dit niet, dan moeten de ringen waarschijnlijk worden doorgeknipt, omdat er anders geen bloedtoevoer meer mogelijk is naar je vingers. Dit kan bij de juwelier.
- Neem contact op met ons als het vocht plotseling heel erg toeneemt, vooral in je gezicht, en je andere klachten hierbij helpt als hoofdpijn, misselijkheid en sterretjes zien. Het kan een aanwijzing zijn dat je bloeddruk (te veel) is gestegen.
Vrijen
De beleving van intimiteit en seksualiteit tijdens de zwangerschap wisselt per persoon en per zwangerschap. Bij een normaal verlopende zwangerschap hoeft geslachtsgemeenschap niet vermeden te worden en dit kan ook geen miskraam of beschadiging van het kind veroorzaken. De baby is goed beschermd door de baarmoeder en het vruchtwater. Geslachtsgemeenschap raden we wel af in geval van vaginaal bloedverlies, na het breken van de vliezen of bij incidenteel complicaties.
Door de rijke doorbloeding van de baarmoeder, de vagina en de bekkenbodem spieren kan een orgasme als heviger worden ervaren. Sommige vrouwen krijgen hierna een harde buik. Dit kan geen kwaad. Als je er last van hebt kan een warme douche verlichting geven. Ook kan het voorkomen dat je na geslachtsgemeenschap een beetje bloedverlies hebt, schrik hier niet van. De baarmoedermond is zeer rijk doorbloed en er kan een haarvaatje knappen tijdens de gemeenschap. Wanneer het bloedverlies gelijk is aan de hoeveelheid van een menstruatie of na twee uur niet is gestopt neem dan contact met ons op, ook wanneer je er over twijfelt. De dagen na het bloedverlies kun je nog wat bruinige afscheiding verliezen. Bedenk dat een druppel bloed in het water van de wc al snel heel veel lijkt
Lees meer over vrijen na de bevalling bij Kraamperiode – Veel gestelde vragen.
Wintersport
Wanneer je naar de bergen op vakantie gaat, is het van belang dat je weet op welke hoogte je verblijft in je appartement, hotel of kampeergelegenheid. Het is niet goed voor je tijdens de zwangerschap om langere tijd (langer dan 6 uur) te verblijven op een hoogte van 2000 meter of hoger. Dit door de ijlere lucht en hierdoor een mindere zuurstofopname in het bloed. Korte tijd (tot 6 uur) op deze hoogte verblijven kan geen kwaad. Mocht je in deze korte tijd op hoogte toch klachten krijgen als duizeligheid of kortademigheid ga dan naar een lager gelegen punt.
Geniet van je wintervakantie, maar bedenk wel dat skiën of snowboarden risico’s met zich mee kunnen brengen. Ook al ben je erg ervaren, er zijn altijd beginners op de piste en een ongeluk kan in een klein hoekje zitten. Daarbij ligt ook je zwaartepunt en balans anders tijdens de zwangerschap. Daarom ook ons advies om deze sporten beter niet uit te voeren en in plaats hiervan lekker van de zon (goed insmeren) of de chocomelk met slagroom te gaan genieten! Mocht je toch de piste op gaan, zoek dan een rustige piste uit en blijf aan de zijkant van de piste.
Zonnebank
Voor het gebruik van de zonnebank geldt hetzelfde advies als bij het gebruik van de sauna, zie kopje sauna. Daarnaast is het van belang om je goed in te smeren, vooral je gezicht. Dit om een zwangerschapsmasker te voorkomen, zie kopje zwangerschapsmasker (hieronder). Wanneer je een tijdje op je rug hebt gelegen kun je duizelig worden en door de warmte kun je last krijgen van hartkloppingen. Dit zijn onschuldige klachten, maar staak wel je zonnebank bezoek wanneer je hier last van krijgt.
Zwangerschapsmasker
Tijdens het tweede trimester kunnen bruinige of gelige plekken ontstaan over het gehele gezicht. Deze ‘chloasma’, ofwel het zwangerschapsmasker, verschijnt meestal op het voorhoofd, boven de kaken, op de neus en de kin. De zwangerschapshormonen oestrogeen en progesteron sporen cellen in het gezicht aan om meer pigment aan te maken. Omdat niet alle cellen evenveel maken, kunnen gekleurde vlekken ontstaan. Brunettes en vrouwen met een donkere huid kunnen donker cirkels zien, gelijk aan oogschaduw. Een zwangerschapsmasker kan niet worden voorkomen, maar je kunt het wel verminderen door uit de zon te blijven. Om het te voorkomen kun je een zonnecrème met tenminste factor 20 dragen als je naar buiten gaat, of een hoed/pet. Tijdens de zwangerschap is je gezicht extra gevoelig, de zon versterkt de veranderingen.